Doctor of dokter?

In veel huisartsenpraktijken in Nederland zie je een bord hangen waarop staat dat dr. Jansen of dr. Pietersen hier praktijk houdt. In het merendeel van de gevallen is het gebruik van de doctorstitel hier juridisch ongeoorloofd. Een doctor, afgekort tot dr., is iemand die in het bezit is van de hoogste academische graad. Na het behalen van de titel doctorandus (Latijn voor ‘die doctor moet worden’) – nu dus: master -, ingenieur, meester of licentiaat (in België) is het mogelijk deze graad te behalen door het schrijven van een al dan niet lijvige, maar vaak moeizaam tot stand gekomen dissertatie. Men promoveert dan tot doctor. De meeste dokters hebben geen proefschrift geschreven en bedienen zich ten onrechte van de titel dr.
Het is overigens opvallend dat de ex- doctorandus, -ingenieur en –licentiaat zo trots zijn op hun doctorstitel dat  zij op hun visitekaartje dr. resp. dr. ir. laten zetten; de jurist vindt dat zijn rechtskennis op de eerste plaats komt: hij noemt zich mr. dr. Voor buitengewone verdiensten, m.n. op wetenschappelijk, maar ook op maatschappelijk of politiek gebied, kan iemand doctor honoris causa (doctor vanwege de eer) worden.

Een dokter is een arts, iemand die bevoegd is de geneeskunde uit te oefenen. Daarom wordt hij ook wel aangeduid met geneesheer, geneeskundige of medicus. Dokter is ook de aanspreekvorm (zie Van Dale). Het vak stond (of staat ?) hoog in aanzien, zoals blijkt uit de volgende regels uit het gedicht Liefdesverklaring (1930) van Jan Greshoff: “De dominee, de dokter, de notaris, Drievuldig beeld van al wat wijs en waar is”. Wie niet in aanzien stond was de zogenaamde Hongaarse dokter, want dat is of was een kwakzalver.

Is er dan geen enkele verwantschap tussen de doctor en de dokter? Jawel. Beide woorden gaan terug op het Latijnse doctor, ‘leraar’ (Denk aan het werkwoord doceren, ‘leren’, ‘onderwijzen’). Alleen, de doctor heeft zijn Latijnse vorm behouden en de dokter heeft een Nederlands jasje aangetrokken. Overigens: tot in het begin van de vorige eeuw was de spelling doctor voor dokter nog heel gebruikelijk. De bekende dichter Willem Kloos (ja, die van “Ik ween om bloemen in den knop gebroken”) schrijft in zijn Nieuwe Literatuur-Geschiedenis 2,113 uit 1904-1907: “Neurasthenie, dat is de verzamelbundel van de meest tegenstrijdige eigenschappen, maar die allen (sic!), volgens de doctoren, oorsprong hebben in een zwakheid van de zenuwen”. Maar daar kunnen de huidige artsen hun dr. niet aan ontlenen.

Fysiotherapie & Wetenschap